مدل ذهنی از دیدگاه دکتر ماکان آریا پارسا

آیا می‌دانستید که مدل ذهنی افراد موفق تفاوت‌هایی را نسبت به سایر افراد جامعه دارد؟ آیا می‌دانستید که با اصلاح مدل‌های ذهنی و استفاده از انواع الگوهای ذهنی می‌توانیم با آسودگی بیشتری در مسیر موفقیت گام برداریم؟ به کمک مدل‌های ذهنی امکان درک مفاهیم پیچیده و ساده‌سازی آنها به وجود می‌آید. با ما همراه باشید تا در یک مقاله جامع از وبلاگ آموزشی دکتر ماکان آریا پارسا به بررسی این موضوع بپردازیم که افراد موفق از چه مدل‌های ذهنی استفاده می‌کنند و چگونه می‌توانیم از این مدل‌ها استفاده کنیم.

چرا نحوه فکر کردن ما اهمیت دارد؟

قبل از اینکه به بررسی مدل ذهنی بپردازیم، ابتدا به پاسخ این سؤال مهم می‌پردازیم که چرا نحوه فکرکردن در افراد اهمیت دارد؟ در پاسخ باید بگوییم که اعمال شما صرفاً بازتابی از افکار شما بوده و افکار شما نیز محصول تفکر شما خواهند بود. به کمک تفکر این امکان را پیدا می‌کنیم که موضوعی را یاد بگیریم و تفسیر و تحلیل کنیم.

از دید دکتر ماکان آریا پارسا تفکر فرایندی است که انسان از علوم مختلف در راستای برنامه‌ریزی، مدل‌سازی و تعامل با جهان اطراف به کار می‌برد. نکته مهمی که در اینجا وجود دارد، این است که نحوه تفکر شما تأثیر بسیار زیادی را در عملکرد شما خواهد داشت.

بیایید این موضوع را با یک مثال روشن‌تر کنیم. فرض کنید که یک کار نسبتاً سخت و مشکل را در پیش دارید که انجام آن زمان بسیار زیادی را از شما خواهد گرفت. اگر تفکر ما چنین باشد که انجام چنین کاری هرچند که مشکل باشد، ممکن خواهد بود، به احتمال زیاد تلاش بسیار بیشتری را برای رسیدن به هدف مذکور خواهیم کرد. در حالی که اگر تفکر ما اینگونه باشد که انجام چنین کاری بسیار مشکل خواهد بود، به احتمال زیاد کار خود را متوقف کرده و فرایند را ادامه نمی‌دهیم.

مدل ذهنی چیست و کاربردی دارد؟

در بحث تعریف مدل ذهنی باید بگوییم که این مدل یک اصطلاح رایج است که برای هرگونه تفکری که در ذهن خود دارید، به کار می‌رود. وقتی صحبت از مدل‌های ذهنی می‌شود، با مفاهیم و سازوکارهایی سروکار داریم که فرد در مواجهه با وضعیت‌های مختلف می‌تواند از این مدل‌ها استفاده کند. یک الگوی ذهنی سالم می‌تواند بسیار مفید و مؤثر باشد. درحالی‌که با اتخاذ یک الگوی ذهنی نامناسب ممکن است بسیاری از فرصت‌ها از دست ‌رفته و این الگوی نادرست مانع عملکرد حداکثری افراد در شرایط مختلف بشود.

از نگاه دکتر ماکان آریا پارسا یک مدل یا الگوی ذهنی باعث هدایت افکار و ادراک افراد شده و به‌عنوان یک ابزار تفکری به کار می‌رود که امکان تصمیم‌گیری را در مواجهه با مشکلات ایجاد می‌کند. با وجود اینکه هر فردی ممکن است از مدل‌های ذهنی مختلفی استفاده کند، این امکان نیز وجود خواهد داشت که مدل‌های جدیدتری را نیز فرا بگیرد. اگر فردی از الگوی ذهنی افراد موفق استفاده کند، قادر خواهد بود تا در شرایط مختلف همانند چنین افرادی تصمیم‌گیری کرده و نتیجه بهتری را بگیرد.

تفکر سیستمی و مدل ذهنی چه تاثیری در عملکرد افراد خواهند داشت؟

طبق صحبت های دکتر ماکان آریا پارسا تفکر سیستمی یک رویکرد کلی‌نگر و ساختارمند برای درک و حل مسائل پیچیده است. تفکر سیستمی به ما کمک می‌کند تا تعاملات و روابط متقابل بین اجزای یک سیستم را شناسایی و تحلیل کنیم.

تفکر سیستمی و مدل ذهنی ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. هرچه مدل‌های ذهنی ما بیشتر و متنوع‌تر باشند، می‌توانیم از دیدگاه‌های مختلف به یک مسئله نگاه کنیم و الگوها و ساختارهای پنهان را کشف کنیم. برعکس، تفکر سیستمی می‌تواند ما را در توسعه و تغییر مدل‌های ذهنی خود یاری دهد. با استفاده از ابزارها و مفاهیم تفکر سیستمی، می‌توانیم مدل‌های ذهنی خود را بازبینی و ارزیابی کرده و آن‌ها را بهبود بخشیم.

الگوی ذهنی انگیزه

بر اساس این الگوی ذهنی، انگیزه یک عامل مهم برای رسیدن به اهداف و موفقیت فردی است. افرادی که دارای انگیزه بالایی هستند، معمولاً از عملکرد بهتری برخوردارند و با چالش‌ها به نحو بهتری مقابله می‌کنند. انگیزه می‌تواند از دو نوع باشد: انگیزه داخلی و انگیزه خارجی. انگیزه داخلی زمانی ایجاد می‌شود که فرد به فعالیتی علاقه‌مند باشد و از انجام آن لذت ببرد. انگیزه خارجی زمانی ایجاد می‌شود که فرد به دنبال پاداش یا اجتناب از مجازات در کاری باشد.

تفکر سطح دوم

به اعتقاد دکتر ماکان آریا پارسا این مدل ذهنی بر این اساس است که برای تصمیم‌گیری بهتر، باید از تفکر سطح اول که بر اساس احساسات و اندیشه‌های اولیه است، فراتر رفت و به تفکر سطح دوم رسید. تفکر سطح دوم زمانی ایجاد می‌شود که فرد به جای پذیرش سریع و بدون انتقاد، به تحلیل، انتقاد و جستجوی دیدگاه‌های مختلف بپردازد. افرادی که از تفکر سطح دوم استفاده می‌کنند، معمولاً از دیدگاه‌های گوناگون استقبال می‌کنند، به دنبال دلایل و شواهد هستند و به چالش‌ها به‌عنوان فرصت‌های یادگیری نگاه می‌کنند.

الگوی ذهنی پارتو

این مدل ذهنی بر این اساس است که در بسیاری از موارد، ۸۰ درصد از نتایج مثبت از ۲۰ درصد از عوامل ناشی می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، توزیع نتایج معمولاً نامتقارن است و تنها یک قسمت کوچک از عوامل مسئول بیشترین تأثیرات هستند. برای استفاده از این الگوی ذهنی، باید عوامل مؤثر را شناسایی کرده و بر آنها تمرکز کرد. به‌عنوان‌مثال، اگر ۸۰ درصد فروش یک شرکت از ۲۰ درصد مشتریان حاصل شود، باید به این مشتریان اهمیت بیشتری داده و راه‌های افزایش رضایت آنها را پیدا کرد.

دایره صلاحیت

بر اساس این مدل ذهنی، هر فرد یا سازمانی دارای یک دایره صلاحیت است. این دایره صلاحیت نشان‌دهنده مجموعه‌ای از توانایی‌ها، دانش، مهارت‌ها و تجربیات است که در آنها برجسته هستند. افرادی که دایره صلاحیت خود را شناخته و بر مبنای آن عمل می‌کنند، معمولاً از عملکرد و اعتمادبه‌نفس بیشتری برخوردار هستند. اما اگر فرد خارج از دایره صلاحیت خود عمل کند، ممکن است با مشکلات، خطاها و ناکامی‌هایی مواجه شود. به‌عنوان‌مثال، اگر یک نویسنده دارای مهارت بالایی در نوشتن داستان‌های علمی – تخیلی باشد، باید بیشتر بر روی این ژانر کار کند. همچنین باید از سرزنش کردن خود برای عدم توانایی در نوشتن شعر یا رمان عاشقانه خودداری کند.

مدل تیغ اوکام

بر باور دکتر ماکان آریا پارسا این الگوی ذهنی بر این اساس است که از بین تفسیرهای مختلف یک پدیده، باید ساده‌ترین تفسیر را انتخاب کرد. به‌عبارت‌دیگر، اگر برای توضیح یک مسئله دو یا چند فرضیه وجود داشته باشد، باید آن فرضیه‌ای را انتخاب کرد که کمترین پیچیدگی را داشته باشد. اگر یک گلدان افتاده باشد، فرضیه‌ای که می‌گوید جریان باد باعث این کار شده است، ساده‌تر از فرضیه‌ای است که می‌گوید یک موجود ماورایی باعث این کار شده است.

این مطلب ادامه دارد..